کانادا با داشتن منابع غنی اورانیوم، ظرفیت تبدیل شدن به یک «ابرقدرت» هسته‌ای را دارد
دلیل توجه دوباره به انرژی هسته‌ای به عنوان راهکاری برای مقابله با بحران تغییرات اقلیمی، اورانیوم بار دیگر مورد توجه قرار گرفته ست.
به گزارش فناور، کانادا با داشتن منابع غنی اورانیوم، ظرفیت تبدیل شدن به یک «ابرقدرت» هسته‌ای را دارد. اما آیا این قابلیت به فعلیت هم می‌رسد؟
لی کریر پس از تقریباً بیست سال فعالیت در صنعت استخراج اورانیوم متوجه تغییری چشمگیر شد.
فاجعه نیروگاه هسته‌ای فوکوشیما در ژاپن در سال ۲۰۱۱، دیدگاه جهانی نسبت به انرژی هسته‌ای را به شدت تخریب کرد و قیمت این فلز سنگین – که عنصر اصلی سوخت هسته‌ای است – به شدت سقوط کرد.
اما در ۵ سال گذشته، این روند معکوس شده و قیمت جهانی اورانیوم بیش از ۲۰۰ درصد افزایش یافته، و به یکی از کالاهای پرسود امسال تبدیل شده است.
کریر، تاجر استرالیایی‌تبار، این تحول را به تغییر نگرشی نسبت می‌دهد که پس از آن آغاز شد که بیل گیتس، بنیان‌گذار مایکروسافت، در سال ۲۰۱۸ انرژی هسته‌ای را «راه‌حلی مطلوب برای مقابله با تغییرات اقلیمی» معرفی کرد.
۴ سال بعد، بوریس جانسون، نخست‌وزیر وقت بریتانیا، سیاست تأمین حداقل ۲۵ درصد از انرژی آن کشور از منابع هسته‌ای را مطرح کرد.
مدتی پس از آن، اتحادیه اروپا با رأی خود انرژی هسته‌ای را سازگار با محیط زیست اعلام کرد.
این اتفاقات نقش «کاتالیزور» را برای صنعت اورانیوم داشتند و نقطه عطفی برای شرکت نکس‌جن متعلق به کریر شدند که بزرگترین معدن اورانیوم در حال توسعه کانادا را در اختیار دارد.
به گفته کریر، سرمایه‌گذاران از سراسر دنیا با او تماس می‌گرفتند – و این اتفاق «در ۱۷ سال فعالیت من در این صنعت هرگز رخ نداده بود»
لی کریر رئیس شرکت نکس‌جن است که بزرگترین معدن در حال توسعه کانادا را در اختیار دارد
شرکت نکس‌جن که مکان انجام پروژه‌اش در منطقه دورافتاده و غنی از اورانیوم آتاباسکا در شمال ساسکاچوان کانادا قرار دارد، اکنون ارزشی نزدیک به ۴ میلیارد دلار دارد، با وجود اینکه معدن آن دست‌کم تا سال ۲۰۲۸ به بهره‌برداری تجاری نخواهد رسید.
در صورت تأیید کامل نهادهای نظارتی، پروژه نکس‌جن به تنهایی می‌تواند کانادا را در دهه آینده به بزرگترین تولیدکننده اورانیوم جهان تبدیل کرده و قزاقستان را از رتبه نخست کنار بزند.
سایر شرکت‌ها نیز برای بهره‌برداری از این رشد به ساسکاچوان هجوم آورده و پروژه‌های اکتشافی خود را در این منطقه آغاز کرده‌اند، و شرکت‌هایی نیز معادن غیرفعال خود را مجدداً بازگشایی کرده‌اند.
با توجه به منابع غنی کانادا، شرکت‌های معدنی این کشور بر این باورند که کانادا نقش مهمی در آینده انرژی هسته‌ای خواهد داشت و می‌تواند تقاضای رو به رشد اورانیوم را تأمین کند، به ویژه پس از آنکه حدود ۲۰ کشور در کنفرانس تغییرات اقلیمی ۲۸ متعهد شدند تولید انرژی هسته‌ای خود را تا سال ۲۰۵۵ سه برابر کنند.
انرژی هسته‌ای اغلب به دلیل انتشار کم کربن در مقایسه با منابعی مانند گاز طبیعی یا زغال سنگ، ستایش می‌شود.
انجمن جهانی هسته‌ای تخمین می‌زند که ۱۰ درصد از برق تولیدی جهان از منابع هسته‌ای تأمین می‌شود، در حالی که بیش از ۵۰ درصد همچنان از گاز یا زغال سنگ تولید می‌شود.
در کنفرانس اخیر کاپ ۲۹، تمرکز اصلی بر افزایش بودجه پروژه‌های هسته‌ای بود. این امر در پی گزارش اخیر سازمان ملل صورت گرفت که نشان می‌دهد سیاست‌ها و سرمایه‌گذاری‌های کنونی برای کاهش سرعت افزایش دمای جهانی کافی نیستند.
نقش کانادا در تأمین اورانیوم با حمله روسیه به اوکراین اهمیت بیشتری یافته است، به ویژه برای ایالات متحده که پیش از این به شدت به اورانیوم غنی شده روسیه برای راه‌اندازی راکتورهای هسته‌ای تجاری خود وابسته بود.
کریر معتقد است معدن او می‌تواند نقشی «بسیار حیاتی» در آینده انرژی هسته‌ای ایالات متحده ایفا کند، چرا که این کشور اکنون به دنبال جایگزین‌هایی برای روسیه است و حتی کاوش‌ها در خاک خود را افزایش داده است.
اگرچه اورانیوم در سراسر جهان یافت می‌شود، اما منابع غنی آن عمدتاً در کانادا، استرالیا و قزاقستان متمرکز است.
به گفته مارکوس پیرو، استاد مهندسی هسته‌ای دانشگاه مک‌مستر، ویژگی منحصر به فرد منطقه آتاباسکای کانادا، خلوص بسیار بالای اورانیوم آن است.
به گفته پروفسور پیرو، کانادا قوانین سختگیرانه‌ای برای فروش اورانیوم به سایر کشورها وضع کرده و الزام کرده است که این ماده تنها برای تولید برق هسته‌ای مورد استفاده قرار گیرد.
او افزود که کانادا به دلیل توانایی‌اش در تولید سوخت هسته‌ای از مرحله استخراج تا تولید، به عنوان یک «کشور هسته‌ای درجه یک» شناخته می‌شود.
پس از استخراج، اورانیوم فرآوری می‌شود تا ماده‌ای به نام کیک زرد تولید شود. سپس این ماده در تأسیسات داخل کانادا یا خارج از کشور غنی‌سازی می‌شود تا به سوخت مورد نیاز راکتورهای هسته‌ای تبدیل گردد.
پروفسور پیرو می‌گوید: «ما در کانادا مجموعه کاملی از خدمات را ارائه می‌دهیم که در هر کشوری وجود ندارد.»
بر اساس اعلام دولت کانادا، این کشور در حال حاضر دومین تولیدکننده بزرگ اورانیوم در جهان است و حدود ۱۳ درصد از کل تولید جهانی را به خود اختصاص می‌دهد. شرکت نکس‌جن پیش‌بینی می‌کند که پس از راه‌اندازی معدن خود، این سهم را به ۲۵ درصد افزایش دهد.
همچنین شرکت کامکو که از سال ۱۹۸۸ در ساسکاچوان به استخراج اورانیوم می‌پردازد و سوخت ۳۰ راکتور هسته‌ای در سراسر جهان را تأمین می‌کند، در اواخر سال ۲۰۲۲ دو معدن خود را برای افزایش تولید بازگشایی کرد.
تیم گیتزل، مدیرعامل کامکو، به بی‌بی‌سی می‌گوید که معتقد است «کانادا می‌تواند به ابرقدرتی هسته‌ای در جهان تبدیل شود».
البته اشتیاق به انرژی هسته‌ای با انتقاداتی نیز همراه است.
برخی گروه‌های زیست‌محیطی نگران هستند که پروژه‌های هسته‌ای بسیار پرهزینه بوده و زمان‌بندی آنها با فوریت بحران تغییرات اقلیمی همخوانی ندارد.
بر اساس داده‌های انجمن جهانی هسته‌ای مستقر در بریتانیا، ۶۰ راکتور هسته‌ای در ۱۶ کشور در حال ساخت هستند که بیشتر آنها در چین قرار دارند. همچنین ۱۱۰ راکتور دیگر در مرحله برنامه‌ریزی هستند.
پیش‌بینی می‌شود برخی از این راکتورها امسال راه‌اندازی شوند، اما برخی دیگر تا پایان این دهه آماده بهره‌برداری نخواهند بود.
در عین حال، بیش از ۱۰۰ نیروگاه هسته‌ای در دو دهه گذشته در سراسر جهان تعطیل شده‌اند. از جمله تنها نیروگاه هسته‌ای ایالت نیویورک که در سال ۲۰۲۱ به دلیل هزینه‌های بالای بهره‌برداری و نگرانی‌های زیست‌محیطی و ایمنی از رده خارج شد.
نیروگاه‌های دیگری نیز در ایالت‌های ماساچوست و پنسیلوانیای ایالات متحده و استان کبک کانادا تعطیل شده‌اند.
البته همه مناطق کانادا هم با صنعت اورانیوم این کشور موافق نیستند.
استان بریتیش کلمبیا با وجود داشتن ذخایر اورانیوم، از سال ۱۹۸۰ اجازه فعالیت هیچ نیروگاه هسته‌ای یا معدن اورانیومی را در این استان نداده است.
منتقدان همچنین نگرانی خود را درباره پسماندهای رادیواکتیو راکتورهای هسته‌ای که برای نسل‌های آینده باقی می‌ماند، ابراز کرده‌اند.
برخی دیگر نیز از وقوع فاجعه‌ای مشابه فوکوشیما بیمناک هستند. در فوکوشیما سونامی سه راکتور را از کار انداخت و موجب انتشار مواد رادیواکتیو و تخلیه گسترده مردم شد.
پروفسور پیرو می‌گوید: «قطعاً میزان خطر صفر نیست»، اما می‌توان آن را کاهش داد.
«اگرچه در میان عموم مردم نظرهای متفاوتی درباره انرژی هسته‌ای وجود دارد، اما واقعیت این است که این فناوری برق بسیار ایمن، قابل اطمینان و مقرون به صرفه‌ای را در سراسر جهان تولید کرده است.»
این صنعت ادعا می‌کند که این فناوری هم دارای آینده‌ای روشن است و هم قابل اجرا.
گیتزل از شرکت کامکو می‌گوید که این صنعت از اشتباهات ایمنی گذشته درس گرفته است.
او می‌گوید: «مردم هم پذیرای آن هستند. می‌توانم بگویم که در کانادا حمایت عمومی قابل توجهی از انرژی هسته‌ای وجود دارد.»
نظرسنجی ایپسوس در سال ۲۰۲۳ نشان می‌دهد که ۵۵ درصد کانادایی‌ها از انرژی هسته‌ای حمایت می‌کنند.
تصویری از «اورانیوم سیتی» در سال ۱۹۷۵ که در آن زمان ۲۵۰۰ نفر جمعیت داشت
اما دوره‌های گذشته رونق بازار اورانیوم در کانادا به رکودهای شدید انجامیده‌اند.
در شمال مکان پیشنهادی برای معدن نکس‌جن، شهری به نام «اورانیوم سیتی» قرار دارد که در اوج رونق خود در اواسط قرن بیستم، ۲۵۰۰ نفر جمعیت داشت. در سال ۱۹۸۲، یک شرکت بزرگ معدنی محلی به دلیل هزینه‌های بالا و بازار کم رونق اورانیوم، فعالیت خود را متوقف کرد.
در حال حاضر جمعیت اورانیوم سیتی ۹۱ نفر است.
اما سرمایه‌گذاران معتقدند که تقاضای جهانی واقعی و فزاینده‌ای برای اورانیوم وجود دارد که فرصتی طلایی برای کانادا محسوب می‌شود.
شرکت نکس‌جن پیش‌بینی می‌کند که ساخت معدن خود – که در انتظار تأیید نهاد نظارتی هسته‌ای فدرال کانادا است – از اوایل سال آینده آغاز شود.
به گفته گیتزل، حدود ۱۰۰ شرکت دیگر نیز در حال حاضر مشغول اکتشاف ذخایر اورانیوم در ساسکاچوان هستند.
زمان دقیق ورود این محصول به بازار هنوز مشخص نیست.
گیتزل هشدار می‌دهد که برخی شرکت‌ها در گذشته اکتشافاتی را آغاز کرده‌اند که هرگز به مرحله تولید نرسیده است. همچنین روند تأیید پروژه‌های معدنی در کانادا می‌تواند بسیار طولانی باشد.
او می‌گوید: «ساخت یک معدن ۵ تا ۱۰ سال زمان می‌برد و تا کنون تنها معادن ما در حال فعالیت هستند. بنابراین باید صبر کنیم و ببینیم اوضاع چگونه پیش خواهد رفت.»
از نظر کریر، تحقق پروژه او و سایر پروژه‌ها در ۴ سال آینده، هم برای کانادا و هم برای جهان بسیار حیاتی است.
او می‌گوید: «در غیر این صورت، با کمبود اورانیوم مواجه خواهیم شد که در نهایت بر قیمت برق تأثیر خواهد گذاشت.»
