علم و سلامت
مواد شیمیایی “Forever” می‌توانند نحوه فعالیت ژن‌ها را در مغز تغییر دهند
پژوهش‌ها نشان می‌دهند که این مواد شیمیایی می‌توانند تغییرات عمیق و ماندگاری در فعالیت ژن‌ها ایجاد کنند،که این موضوع ممکن است بر عملکرد مغز و رفتار افراد تأثیر بگذارد.
به گزارش فناور، در دنیای امروز، “مواد شیمیایی دائمی” که به‌طور علمی به آن‌ها مواد پر و پلی‌فلوروالکیل (PFAS) گفته می‌شود، تقریباً در همه‌جا یافت می‌شوند. این مواد در آب، خاک و حتی عمیق‌ترین نقاط مغز انسان وجود دارند و حضور مداوم آن‌ها نگرانی‌های زیادی را به وجود آورده است. اما این مواد شیمیایی دقیقاً چه تأثیری بر مغز ما دارند؟
مغز انسان معمولاً توسط یک مانع طبیعی به نام “مانع خون و مغز” محافظت می‌شود که وظیفه‌اش جلوگیری از ورود مواد مضر به مغز است. اما به‌نظر می‌رسد این مانع نمی‌تواند به‌خوبی از مغز در برابر این مواد شیمیایی دائمی محافظت کند. یک گروه از محققان دانشگاه بافالو در حال بررسی این آسیب‌پذیری پیچیده هستند و به نتیجه‌گیری‌های مهمی دست یافته‌اند.
دکتر جی. اکیِن آتیلا-گوکچمن، یکی از نویسندگان این مطالعه، می‌گوید: “یافته‌های ما نشان می‌دهد که این ژن‌ها ممکن است نشانگرهایی برای شناسایی و نظارت بر سموم عصبی ناشی از PFAS در آینده باشند.”
این تحقیق که در نشریه ACS Chemical Neuroscience منتشر شده است، یک قدم مهم در درک اثرات سلامتی ناشی از PFAS محسوب می‌شود.
واکنش سلول‌های مغزی به مواد شیمیایی دائمی
این مطالعه نشان می‌دهد که برخی از ژن‌ها هنگام قرارگیری در معرض PFAS تغییرات مداومی را نشان می‌دهند، صرف‌نظر از نوع خاص ماده شیمیایی. در میان این ژن‌ها، ژن‌های مهم برای بقا و سلامت نورون‌ها معمولاً فعالیت کمتری دارند که می‌تواند به تضعیف عملکردهای حفاظتی آن‌ها در مغز منجر شود.
در عین حال، ژن‌های مرتبط با مرگ سلولی فعال‌تر می‌شوند که می‌تواند خطر آسیب یا اختلال در نورون‌ها را افزایش دهد. این اثر متضاد نشان می‌دهد که مواد شیمیایی دائمی چگونه می‌توانند عملکردهای اساسی مغز را مختل کرده و به آسیب‌های عصبی بلندمدت منجر شوند.
تأثیر PFOA
در میان شش ترکیب PFAS که مورد مطالعه قرار گرفتند، اسید پرفلورواکتانوییک (PFOA) که قبلاً در ظروف نچسب استفاده می‌شد، تأثیرات قابل توجهی داشت. PFOA تقریباً 600 ژن را تحت تأثیر قرار داد که بسیار بیشتر از هر ترکیب دیگری بود. این تغییرات بر مسیرهای مرتبط با استرس اکسیداتیو، سنتز پروتئین و عملکرد عصبی تأثیر گذاشت.
به‌عنوان مثال، PFOA تولید پروتئینی به نام “فاکتور نوروتروفیک مشتق از آستروسیت‌های میانسالی” را کاهش داد که برای بقای نورون‌ها حیاتی است. در عین حال، این ماده پروتئینی به نام “پروتئین متصل به تیورودوکسین” را افزایش داد که با مرگ سلولی مرتبط است.
مواد شیمیایی دائمی در زندگی روزمره
PFAS تقریباً در همه‌جا وجود دارند – در بسته‌بندی‌های غذایی، فوم‌های اطفاء حریق و حتی نیمه‌هادی‌ها. استفاده گسترده از این مواد شیمیایی دائمی چالش‌هایی را برای کاهش تأثیرات آن‌ها بر محیط زیست و سلامت مغز ایجاد می‌کند، در حالی که همچنان از مزایای آن‌ها بهره‌مند هستیم.
PFAS با زنجیره کوتاه که کمتر ماندگار در محیط محسوب می‌شوند، به‌عنوان جایگزین‌هایی امیدوارکننده در نظر گرفته می‌شوند. با این حال، این جایگزین‌ها ممکن است با خطرات بهداشتی و کاهش کارایی خود مواجه شوند.
مسیرهای تحقیقاتی آینده
این مطالعه از دانشگاه بافالو دیدگاه‌های مهمی درباره چگونگی اختلال مواد شیمیایی دائمی در عملکرد مغز ارائه می‌دهد و پایه‌ای برای تحقیقات آینده فراهم می‌کند.
با شناسایی ژن‌هایی که به‌طور مداوم تحت تأثیر این مواد قرار می‌گیرند، محققان درهای جدیدی برای شناسایی، نظارت و در نهایت توسعه جایگزین‌های ایمن‌تر باز کرده‌اند.
پایداری و گسترش PFAS نیازمند راه‌حل‌های نوآورانه برای حفاظت از سلامت انسان و محیط زیست است. مطالعاتی مانند این نه تنها درک ما از این مواد شیمیایی را افزایش می‌دهد بلکه امیدی برای آینده‌ای ایمن‌تر فراهم می‌کند.
با اولویت‌بندی تحقیقات و ترویج آگاهی عمومی، می‌توانیم به سمت کاهش تأثیر این “مواد شیمیایی دائمی” حرکت کنیم و در عین حال اطمینان حاصل کنیم که استفاده‌های ضروری از آن‌ها پایدار باقی بماند.
